Executieve functies zijn belangrijke vaardigheden die kinderen helpen om te denken, plannen en handelen. Ze zorgen ervoor dat kinderen hun schoolwerk kunnen maken, zich goed kunnen gedragen en zich aanpassen aan veranderingen. In deze BLOG leg ik je graag uit wat executieve functies zijn, hoe ze zich ontwikkelen en hoe je ze kunt ondersteunen.
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies zijn de mentale vaardigheden die kinderen nodig hebben om goed te kunnen functioneren. De belangrijkste functies zijn:
- Werkgeheugen: Dit is het vermogen om informatie kort te onthouden en ermee te werken. Bijvoorbeeld, je herinnert je de stappen van een taak terwijl je die aan het doen bent.
- Zelfbeheersing: Dit betekent dat je je impulsen kunt controleren, zoals niet meteen reageren of wachten op je beurt.
- Cognitieve flexibiliteit: Dit is het vermogen om je aan te passen als iets anders loopt dan je had gepland. Bijvoorbeeld, als je eerst iets wilde doen maar dan moet veranderen van plan.
- Plannen en organiseren: Het vermogen om te bedenken wat je moet doen en hoe je dat gaat doen, zoals het plannen van je huiswerk.
Hoe ontwikkelen deze functies zich?
Executieve functies ontwikkelen zich niet allemaal tegelijk. Ze groeien in de loop van de tijd, vooral tussen de 0 en 18 jaar.
- Vroege jaren (0-5 jaar): Jonge kinderen beginnen met basis werkgeheugen en leren om hun impulsen te beheersen. Ze kunnen bijvoorbeeld een paar stappen in een taak onthouden of wachten op hun beurt.
- Schooltijd (6-12 jaar): Naarmate kinderen ouder worden, kunnen ze grotere taken plannen en organiseren. Ze kunnen zich ook beter concentreren en impulsen beheersen.
- Tienerjaren (13-18 jaar): Tieners hebben vaak al meer controle over hun executieve functies, maar hun hersenen zijn nog steeds in ontwikkeling. Dit betekent dat ze soms moeite kunnen hebben met impulsiviteit of het maken van langetermijnplannen.
Hoe beïnvloeden executieve functies het gedrag van kinderen?
Executieve functies beïnvloeden veel aspecten in het leven van een kind, bijvoorbeeld:
- Op school: Kinderen die goed zijn in werkgeheugen en plannen kunnen hun schoolwerk beter organiseren en afmaken. Ze kunnen ook makkelijker concentreren en afleidingen negeren.
- Sociaal gedrag: Zelfbeheersing helpt kinderen om goed om te gaan met anderen. Ze leren wachten op hun beurt, respect tonen en emoties onder controle houden.
- In moeilijke situaties: Cognitieve flexibiliteit helpt kinderen zich aan te passen als dingen anders lopen dan verwacht. Dit voorkomt frustratie en maakt het makkelijker om een oplossing te vinden.
Hoe kun je executieve functies helpen ontwikkelen?
Er zijn verschillende manieren om kinderen te helpen bij de ontwikkeling van executieve functies:
- Structuur en routine: Regelmaat en herhaling helpt kinderen om te leren plannen en zich veilig te voelen. Een terugkerende dagelijkse routine zorgt voor overzicht. Een duidelijke structuur draagt ook bij aan een gevoel van veiligheid.
- Oefeningen voor werkgeheugen: Spellen en activiteiten die het geheugen trainen, zoals geheugenspellen of puzzels, kunnen het werkgeheugen verbeteren. Ook het trainen om lijstjes te onthouden is helpend.
- Zelfbeheersing leren: Wanneer je als ouder zelf rustig blijft en geduldig reageert, geef je het goede voorbeeld. Kinderen leren vaak door ‘na te doen’.
- Spelletjes voor flexibiliteit: Spellen die kinderen uitdagen om van gedachten te veranderen of snel nieuwe strategieën te bedenken, kunnen de cognitieve flexibiliteit verbeteren. Ook het stimuleren van kinderen om verschillende oplossingen voor een probleem te overwegen, helpt hun aanpassingsvermogen.
Conclusie
Executieve functies zijn belangrijk voor kinderen om goed te functioneren op school en in het dagelijks leven. Door een gestructureerde omgeving, uitdagende spellen en goede voorbeelden kunnen ouders en opvoeders kinderen helpen om deze vaardigheden te versterken. Hoe beter een kind deze functies ontwikkelt, hoe makkelijker het is om om te gaan met schoolwerk, sociale situaties en veranderingen.
Merk je dat jouw kind snel zijn taken vergeet, moeite heeft met de dagelijkse routine volgen of is jouw kind nogal eens impulsief? Als kindercoach kan ik hier zeker in meedenken! Stuur dan even een berichtje.